De Europese Unie heeft 2021 uitgeroepen tot het “Europees jaar van de spoorwegen”.
Polderrand, de erfgoedcel van de Ginter, gaf hiervoor een speciaal nummer van haar Polderkrant uit.
Voor het Lange Max Museum leverden we een bijdrage over de spoorwegen in de omgeving van Lange Max, dat u hieronder kan lezen.
Het thema was boeiend en kwam daarom tijdens Open Monumentendag 2021 nogmaals aan bod. Meerdere gidsen stonden opgesteld rond de bedding van Lange Max en gaven elk passende toelichtingen bij een specifiek onderwerp.
Het artikel uit de Polderkrant kan gezien worden als een samenvatting van het thema:
“Op 15 oktober 1916 werd in Koekelare gestart met de grondwerken voor de bouw van een nieuw Duits lange-afstandsgeschut. De werken voor de Pommernbatterij, vandaag gekend als het Lange Max-kanon, gebeurden onder een reusachtig camouflagenet.
Veel en zwaar materiaal moest aangevoerd worden om zowel de betonwerken, als de bouw van het kanon uit te voeren. Zo kon een 30.000 kg wegend affuit, een 17,1 m lange kanonsloop met een gewicht van 23.000 kg en het 8 cm dikke pantser uit nikkelstaal alleen maar aangevoerd worden via een speciaal aangelegd spoor. Hiervoor werd vanaf het station van Eernegem een aftakking gemaakt naar Leugenboom.
De eerste gekende Duitse foto van het kanon met zijn gemonteerde pantserplaten dateert van 6 mei 1917.
Het grote volume moet vanuit de lucht behoorlijk zijn opgevallen want ‘s anderendaags ontdekten kapitein-piloot Jaumotte en luitenant-observator lt. Louis Wouters van het Belgisch vliegwezen Lange Max en maakten de eerste luchtfoto. De Britten vulden meteen hun kaarten aan met een spoorlijn van het station in Eernegem tot aan het Piéce de Leugenboom.
De bouw van Lange Max was voltooid op 15 mei 1917. Vijf dagen later waren de Belgen klaar met hun voorbereidingen om een aanval op Lange Max uit te voeren. Met behulp van Franse kanonnen vuurden ze meteen 18 granaten op het kanon dat zelf maar voor het eerst in werking zou komen op 27 juni.
De Belgen hadden al eerder veel aandacht voor de regio. Dit kunnen we afleiden uit een rapport van 11 juni 1917 dat aangeeft dat er sedert april een aantal lange afstandskanonnen in de buurt van de spoorlijn Oostende-Torhout werden gezien. Zo stond er een 240 mm kanon afwisselend opgesteld op een zijspoor in Steene of Snaaskerke. Dergelijke kanonnen hadden ze ook gezien bij De Engel in Ichtegem en verondersteld in Koekelare nabij de Warande. Van dit spoorweggeschut wisten de Belgen dat hun doel gewoonlijk Duinkerke, Veurne, Koksijde, Alveringem-Fortem en Eggewaartskapelle was.
Twee dagen later rapporteerden Jaumotte en Wouters: Zware mist. Opnames gemaakt van de opstelling van de Leugenboom. Een nieuwe aftakking vanaf de spoorlijn Torhout-Oostende naar Leugenboom die loopt richting het noordelijk deel van het Leugenboombos op x: 52.660 y 81.400, waar een nieuwe locatie voor een groot stuk in voorbereiding lijkt te zijn. Dit toont aan dat nog vóór Lange Max zijn eerste schot afvuurde er tevens een nepkanon, iets ten noorden, werd opgesteld als afleiding. De Belgen konden daardoor mogelijk vermoeden dat ze bij hun eerste aanval, op 20 mei, meteen Lange Max hadden uitgeschakeld. Om deze afleidingsopstelling in de verf te zetten legden de Duitsers een nieuwe spoorlijn aan die goed zichtbaar was vanuit de lucht. Het spoor naar Lange Max werd verduisterd. Toch was de nieuwe spoorlijn niet louter ter afleiding, want die werd later afgebogen en doorgetrokken tot De Puydt, een gehucht ten noorden van Hovaeremolen. De spoorlijn eindigde er met een bocht zodat kanonnen met een vaste opstelling op een spoorwagon, door zich te verplaatsen hun vuurrichting konden veranderen”.
Polderkrant, Jaargang 4 nummer 1, pg. 1.
Gerdi Staelens 