Ik wilde al altijd graag weten hoe mijn dorp Bovekerke was ontstaan en hoe het evolueerde. Het onderwerp Bovekerke werd een ongoing-onderzoek dat misschien wel nooit zal stoppen.
Naar aanleiding van het 900-jarig bestaan van Bovekerke (2019) werden mijn bevindingen verzameld en gebundeld voor een gelegenheidspublicatie.
Omdat de directe bronnen bijzonder beperkt zijn, overwoog ik om gerelateerde onderwerpen te onderzoeken. Op die manier zou ik mijn onderwerp door randinformatie mogelijk kunnen insluiten.
Onderhavig artikel is dan ook vooral een indirecte benadering om een kijk te krijgen op de historiek van Bovekerke.
Hierna volgt een abstract van het artikel.
Genealogie en grondbezit zijn de zoekcriteria in het eerste hoofdstuk. Hierin komen de heren van Petegem en de relaties in de kringen van de heren van Koekelare aan bod. De opsplitsing van hun bezittingen worden waar mogelijk gevolgd.
We menen finaal dat de heren van Koekelare mogelijk via het oude huis van Petegem kunnen opklimmen tot de heren van Aalst en Gent.
In een tweede hoofdstuk zijn grafelijke ambten het zoekcriterium. Het ambt van kamerheer of kamerling, alsook dat van panetier, zijn meer specifiek het onderwerp. Bij dit laatste ambt merken we dat de van Bovekerkes in het Kortrijkse opduiken en verwant zijn met van Bellegem. In 1302 stonden ze aan de Vlaamse kant. Finaal zitten ze echter in het verliezende kamp. Het panetiersambt verschuift dan ook naar een andere familietak. Een blijvende twist over de bijhorende bezittingen wordt na 32 jaar door een arbitrage opgelost. Agnes van Bellegem, ook gekend als van Halewijn, maakt er aanspraak op. In 1365 kwam het ambt bij de heren van de Wastine/Wostine terecht. Vanaf dan verwijst de ‘van Bovekerke’ nog louter naar een heerlijkheid in het Kortrijkse.
Het derde hoofdstuk laat licht schijnen op verwantschappen. Blijkt dat de bezitters van het Oosthof in Koekelare – van Halewijn, van Bellegem, van de Capellen de Visch – vermoedelijk in relatie kunnen gebracht worden met families die eerder in het onderzoek voor kwamen.
Het vermoeden wordt gevormd dat de Walters/Wouters van Kortrijk kunnen gevonden worden in Warlops-stamboom van de heren van Koekelare. De twijfel van Warlop of Walter V de opvolger was van Walter IV lijkt door onze benadering niet meer nodig.
In de 16de eeuw blijft de familie de Clercq uit Mechelen de term heer van Bovekerke nog gebruiken. De bezittingen in Kortrijk zijn hiervoor de aanleiding. Lenen op een 16de-eeuwse lijst van verbeurdverklaringen van de Clercq gaan vermoedelijk terug tot de families van Belleghem, de Visch van de Capelle en van Halewyn.
De ommeloper van Bovekerke (1675) en ook de legger van Bovekerke (1843) verwijst nog naar bezittingen van de familie de Clercq.
In een vierde hoofdstuk interpreteren we alle voorgaande.
De heren van Bovekerke waren de erfelijke panetiers voor de graaf van Vlaanderen. Ze hadden daardoor een vaste stek in de omgeving van de burchten van Wijnendale en van Kortrijk. Niet alleen duiken in Kortrijk de van Bovekerkes op, maar ook de heren van Koekelare. Door het huwelijk van Walter III van Koekelare met Agnes van Kortrijk kon hij aanspraak maken op de titel heer van Kortrijk. We vermoeden dat zijn zoon Walter IV van Koekelare te vereenzelvigen is met Wouter van Kortrijk, de oudere.
Er worden finaal nog een aantal bijkomende vaststellingen gemaakt en overwegingen gevormd.
In een nabeschouwing kunnen we door een onderzoek van K. Vandenbussche, die leenregisters van 1384 bestudeerde, vaststellen dat het hof van Bovekerke achtereenvolgens in handen was van Margriete van Lichtervelde en Willemine, vrouwe van Lichtervelde. Net die Willemine is een kleindochter van Wouter van Kortrijk (de jongere).
Hiermee is de cirkel voorlopig rond en is er alweer een tipje van de sluier opgelicht. Het artikel “Over van Bovekerkes, een zoektocht naar hun afkomst en erfelijk ambt” is een weergave van mijn huidige kennis over het onderwerp en bijhorende hypotheses.
Gerdi Staelens 